Basic HTML Version
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı tarafından hazırlanan İnsani Gelişme Raporu’na göre Türkiye, 2013 yılında 187 ülke arasından 90. sırada
yer almıştır. İnsani Gelişme Endeksi, uzun sağlıklı bir yaşam, bilgiye ulaşım ve uygun standartlarda bir hayatın yaşanabilmesi boyutunda endeks
hesaplanması işlemidir (7). Kalkınmışlık çok yönlü ve farklı boyutlarda incelenmesi gereken bir olgudur. Bu sebeple endeks; cinsiyet eşitsizliği,
yoksulluk, kaynakların yönetilmesi, sağlık, eğitim, sosyal bütünleşme, uluslararası ticaret akışları, uluslararası sermaye akışı ve göç, inovasyon ve
teknoloji, çevre ve nüfus alt başlıklarında alt endeksler hesaplanarak elde edilmiştir. Endekse göre, Türkiye çok ileri insani gelişmiş ülkeler (Very
high human development) arasına giremese de, ileri insani gelişmiş (high human development) ülkeler arasına girmeyi başarmıştır. Ancak yine de
özellikle Avrupa ülkelerine kıyasla oldukça geri durumdadır.
Kalkınma Bakanlığı tarafından 2011 yılında hazırlanmış olan “İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması”na göre, Türkiye’de en gelişmiş
iller sırasıyla İstanbul, Ankara ve İzmir’dir. Çalışmada kullanılan değişken grupları; demografik göstergeler, eğitim, sağlık, istihdam, rekabetçi
ve yenilikçi kapasite, mali kapasite, erişilebilirlik ve yaşam kalitesi göstergeleri şeklindedir. Çalışma kapsamında, 81 il içerisinde Bölge illerinden
Kayseri 17., Sivas 49. ve Yozgat 65. sırada yer almıştır (8). Bölgede 3 il arasında büyük bir sosyo-ekonomik gelişmişlik farkı olduğu bu bilgilerden
anlaşılabilmektedir. Bölge illeri arasında büyük farklar olduğu gibi, Bölge içinde de ilçeler arasında farklar mevcuttur.
“TR72 Bölgesi İlçeler Kalkınmışlık Endeksi” çalışması, Kalkınma Bakanlığı’nın sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksini belirlemede kullandığı, hem
değişken azaltma hem de sıralama işlemini yapabilen, temel bileşenler analizi aracılığıyla yapılmıştır. Farklı konu başlıklarında 39 değişken
kullanılmıştır. Değişkenlere ilişkin veriler, TÜİK veri tabanı ve ilgili kurumlardan elde edilmiştir. Veri setinde; demografik yapı, eğitim, sağlık, işgücü
ve sanayi, tarım ve hayvancılık, mali ve yaşam kalitesi göstergeleri olmak üzere 7 farklı grupta incelemelerde bulunulmuştur.
1. İLÇELER KALKINMIŞLIK ENDEKS ÇALIŞMASI
Tablo 2. Kalkınmışlık Endeks Çalışmasında Kullanılan Değişkenler
Grup Değişken
Veri Yılı
Birim
Kaynak
Demografik
İlçe nüfusu
2012
Kişi
TÜİK
Şehirleşme Oranı
2012
Yüzde
TÜİK
Yıllık Nüfus Artış Hızı
2011-2012
Yüzde
TÜİK
Yaş Bağımlılık Oranı
2012
Yüzde
TÜİK
Nüfus Yoğunluğu
2012
Kişi/km²
TÜİK
Eğitim
Okuryazar Nüfus Oranı (6+ yaş)
2011
Yüzde
TÜİK
Okuryazar Kadın Nüfusunun Toplam Kadın Nüfusuna Oranı (6+ yaş)
2011
Yüzde
TÜİK
Ortaöğretim Mezunu Nüfusun +18 Yaş Nüfusa Oranı
2011
Yüzde
TÜİK
Ortaöğretim Mezunu Kadın Nüfusun +18 Yaş Kadın Nüfusa Oranı
2011
Yüzde
TÜİK
Yüksek Okul/ Fakülte Mezunu Nüfusun +22 Yaş Nüfusa Oranı
2011
Yüzde
TÜİK
İlköğretim Derslik Başına Öğrenci Sayısı
2011-2012
Kişi
TÜİK
Ortaöğretim Derslik Başına Öğrenci Sayısı
2011-2012
Kişi
TÜİK
Sağlık
Hastane Yatak Sayısı
2013
On binde
İl Sağlık Müdürlükleri
Uzman Hekim Sayısı
2013
On binde
İl Sağlık Müdürlükleri
Eczane Sayısı
2013
On binde
İl Sağlık Müdürlükleri
Diş Hekimi Sayısı
2013
On binde
İl Sağlık Müdürlükleri
Bebek Ölüm Hızı
2013
On binde
İl Sağlık Müdürlükleri
İşgücü ve Sanayi
İmalat Sanayi İş Kolunda Çalışanların Sayısı
2012
Yüzde
Kalkınma Bakanlığı
OSB Sayısı
2013
Adet
Organize Sanayi Bölgesi Bilgi Sitesi
KSS Sayısı
2013
Adet
Valilikler ve Yatırım Destek Ofisleri
Çalışma Çağındaki Nüfusun (15-64 yaş) İlçe Nüfusuna Oranı
2012
Yüzde
TÜİK
Ortalama Günlük Kazanç
2012
TL
Kalkınma Bakanlığı
İmalat Sanayi İşyeri Sayısı
2012
Yüzde
Kalkınma Bakanlığı
Lisans Üstü Eğitim Derecesine Sahip Nüfusun 30+ Yaş Nüfusa Oranı
2012
Yüzde
TÜİK
Fert Başına İmalat Sanayi Elektrik Tüketimi
2012
KWh
Çamlıbel Elektrik Dağıtım A.Ş., Kayseri Ve Civarı
Elektrik T.A.Ş
Tarım ve Hayvancılık
Toplam Büyükbaş Hayvan Sayısı
2011
Adet
TÜİK
Toplam Küçükbaş Hayvan Sayısı
2011
Adet
TÜİK
Toplam Kanatlı (Tavuk ve Yumurta Tavuğu)
2011
Adet
TÜİK
Bal üretimi
2011
Ton
TÜİK
Nadas Hariç Tarım Alanlarının Toplam Tarım Alanı içerisindeki Payı
2011
Yüzde
TÜİK
Çiftçi Kayıt Sistemine Kayıtlı İşletmeler
2011
Adet
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı
7
TR72 BÖLGESİ ALT BÖLGE ÇALIŞMASI